Форум » Материалы и общение на карачаево-балкарском языке » DNA » Ответить

DNA

кеме: Къайгъы излегеним джокъду. Алай а. Нени да билирге керекди. Бюгюн Гаппушладан биреулен бла ушакъ этдим. Айтханына кере. ДНА списокну кёргюздюмда , бек сеирсинди. Да быллай хапар айтды. R1a1 списокну кергенлей мен муну билеме, тамам мени къарт анам айтханчады деди. Къарт анасы 103 джыл болуб , намазында къылыб , энди мен кетдим деб алай аушханды дей эди. Аны айтханым , кеси эсинде адам эди. R1a1 списокну бютеу барын - бир тамырдандыла бу тукъумла дей эди ол тиширыу (Гаппушланы келин). Ол списокну ичинден бу тукъумла сагъынылмай эдиле деди туудугъу. 60 джылдан атлагъанды. Дотдуев. Чипчиков. Мамчуев. Карамурзин. Джуккаев. Дотдаев. Катчиев. Караев. Хаджиев.

Ответов - 113, стр: 1 2 3 4 All

Albert: кеме пишет: Дотдуев. Чипчиков. Мамчуев. Карамурзин. Джуккаев. Дотдаев. Катчиев. Караев. Хаджиев. Да бютеу барын да билиб къайдан барсын? Былайдагъыладан, сёз ючюн, Хаджилери къарачайлыла тюлдюле - басханчы таулуладыла. Чыпчыкълары бла Къарамырзалары - чанкаладыла, ол себебден аланы списоклары кеслерича. Катчилени, Хурзукдан 19-чу ёмюрню 80-чы джылларында бири къалмай Джёгетейге кёчюб кетгенлери себебли Хурзукдан, Джёгетей-Аягъы район бла Къобан районну тышында хазна киши билмейд. Къаралары бла Мамчуланы да однофамилецлерине кёб къатышдырадыла. Дотдулары Запишлеге джазылыб Къайитлери бла бирге, аланы да Къабартыдан келгеннге тергерге излеб тургъандыла.

кеме: Albert пишет: Да бютеу барын да билиб къайдан барсын? Былайдагъыладан, сёз ючюн, Хаджилери къарачайлыла тюлдюле - басханчы таулуладыла. Чыпчыкълары бла Къарамырзалары - чанкаладыла, ол себебден аланы списоклары кеслерича. Катчилени, Хурзукдан 19-чу ёмюрню 80-чы джылларында бири къалмай Джёгетейге кёчюб кетгенлери себебли Хурзукдан, Джёгетей-Аягъы район бла Къобан районну тышында хазна киши билмейд. Къаралары бла Мамчуланы да однофамилецлерине кёб къатышдырадыла. Дотдулары Запишлеге джазылыб Къайитлери бла бирге, аланы да Къабартыдан келгеннге тергерге излеб тургъандыла. Сеири неди десенг, ол къуру R1- ни бир юзюкге айрыб айта эди дейли. G2 - ланы къошмай. G2-да, R1 -да къаумлада катыш- къутушдула, бир атадан туугъанбыз деб да кебле джангылыб айланадыла. Сёз ючюн , наурузлада Сылпагъар, Гаппуш, Байрамкъул , Аджи кети да Наурузну джашларыдыла, къалгъан ла уа артда къошулгъандыла деб да айтханла бардыла. ДНК -а бла къарасанг- бирери бирер планетача узакъдыла была. Сёзсюз, элде джюрюген хапарны барына ийнаныб барыргъа керек тюлдю, алай а... Бу хапарда быллай ДНК- гъа келишген хапар чыкъды. Тюзюн, биринчи кере эштеме быллай хапарны. Керти эсе уа хапар, тамам узакъдан келеди. Айрылгъан тукъумланы айтхан адам (ол тиширыу) эсинде къалмазгъа да боллукъду, менге айтхан да унутургъа боллукъду. Анга сёз джок. R1 - лени бир джерге джыя билгени сеирди.

Умар: Кеме ,сизге ол хапарны айтхан адамгъа 60 джыл болгъан эсе ,аны 103 джыл джашагъан къарт анасы ,мен санау бла ,1870 джыллада дегенча туугъанды .Ол заманда уа Петрусевич къарачай къартладан хапар джыйыб айланнганды .Ала да кёб затны тюз келишдириб айталмагъандыла ,нек десенг ,ол тукъумла къуралгъанлы асыры кёб заман ётгени ючюн. Ол себебден ,алай бек ийнаныб барма хар айтылгъан затха. Результатла кёбден кёб бола барсала , "билгичлерибизни" саны да кёбейирге боллукъду.


кеме: Умар пишет: Кеме ,сизге ол хапарны айтхан адамгъа 60 джыл болгъан эсе ,аны 103 джыл джашагъан къарт анасы ,мен санау бла ,1870 джыллада дегенча туугъанды .Ол заманда уа Петрусевич къарачай къартладан хапар джыйыб айланнганды .Ала да кёб затны тюз келишдириб айталмагъандыла ,нек десенг ,ол тукъумла къуралгъанлы асыры кёб заман ётгени ючюн. Ол себебден ,алай бек ийнаныб барма хар айтылгъан затха. Результатла кёбден кёб бола барсала , "билгичлерибизни" саны да кёбейирге боллукъду. Сёз джокъ, "билгичлерибизда" да бар. Керексиз, сер хапарла да бар. Аны къой, бир хапар бир хапарны тутмайды. Бюгюн эшитген хапарым а бираз сейрсиндирди, андан къуджур хапарланы да эшитиучен эдим , алай а ким биледи. G -гаплогруппагъа R1 кошулгъаны хакъды. G- ны кавказ урлукъкъа санасакъ, R1 - ни келген алан юзюкге (джангылмай эсем). Хапарны тамыры андан келиб къала болмазмы деб сеирсиндим.

огъары учкулан: къоюгъуз, бош хапарладыла бу барсыды! кишида билмей эди, алай болуб къаллыгъын. Ма ол Ханапий айтхан (эки тюрлю болгъан Боташланы юсюнден) тюз хапар болгъаны белгилиди.

кеме: огъары учкулан пишет: къоюгъуз, бош хапарладыла бу барсыды! кишида билмей эди, алай болуб къаллыгъын. Ма ол Ханапий айтхан (эки тюрлю болгъан Боташланы юсюнден) тюз хапар болгъаны белгилиди. Къалай эки тюрлю? Экисида R тюлмюдюле?

Albert: кеме пишет: Къалай эки тюрлю? Экисида R тюлмюдюле? Экиси да R1a-Z2123 болгъанлыкъгъа, бек эртде айырылгъандыла. Тюз ангылагъан эсем, бир 1800 - 1900 джыл мундан алгъа. Боташ тукъумну теренлиги аллай бир болургъа амалы джокъду, не эски тукъум болса да.

Тахир: Albert пишет: Боташ тукъумну теренлиги аллай бир болургъа амалы джокъду, не эски тукъум болса да. А почему?

Ааа Эльграндов: Слышал я от них, что Боташевым три тысячи лет, и что они шумеры.) так что результаты гг их совершенно не удивят, а наоборот.)

огъары учкулан: Ааа Эльграндов пишет: Слышал я от них, что Боташевым три тысячи лет, и что они шумеры.) так что результаты гг их совершенно не удивят, а наоборот.) тот кто в такое хочет верить, тому изначально никакие доказательства не нужны))

Albert: Ааа Эльграндов пишет: Слышал я от них, что Боташевым три тысячи лет, и что они шумеры.) так что результаты гг их совершенно не удивят, а наоборот.) Это несерьезно! И, кстати, три тысячи лет назад шумеров давно уже не было.

Albert: Меня удивляет то, насколько все готовы верить во всякую ерунду, которую только что в подворотне сочинил родовой баснописец. Кроме того, всеобщее стремление быть князьями и дворянами уже даже не смешит, а вызывает озабоченность, поскольку всё это вызывается не чем иным, как комплексами...

Эсен: ... история рода, который последние 55 веков хранит имя своего предка... http://www.jazz.ru/pages/batashev/batash.htm

Эсен: Albert пишет: Меня удивляет то, насколько все готовы верить во всякую ерунду, которую только что в подворотне сочинил родовой баснописец. Кроме того, всеобщее стремление быть князьями и дворянами уже даже не смешит, а вызывает озабоченность, поскольку всё это вызывается не чем иным, как комплексами... "Ханская" болезнь

Albert: Эсен пишет: цитата: ... история рода, который последние 55 веков хранит имя своего предка... http://www.jazz.ru/pages/batashev/batash.htm Да, фантастический роман джазового музыканта Алексея Баташова, ныне покойного. Наслышан!

Albert: Эсен пишет: "Ханская" болезнь Причем, знаешь, эта болезнь более всего характерна для нас, как я заметил, поскольку наши больше кого бы то ни было "заморочены" на сословных вопросах.

Albert: Ий, Кеме, соргъанны айыбы джокъду, бу теманы аты "дна" деген неди?

Умар: Albert пишет: Причем, знаешь, эта болезнь более всего характерна для нас, как я заметил, поскольку наши больше кого бы то ни было "заморочены" на сословных вопросах. Тохташырыкъгъа ушамайды бу "ауруу" .Хар ким кесини телисин тыяргъа деген закон керек болурму КЧРде ?

Albert: Телиле халкъны бир джанына тыйюб тургъанларын кёрюб къоярса, тейри... "Адвокат дьявола" деген кинода шайтанны ролюн ойнагъан Аль Пачино: "Тщеславие - мой самый любимый грех" дегенлейди. Бир тукъумну телиси: "Мордамбаллары фараонладыла!" десе, къалгъан Мордамбаллары анга къууаныб разы болгъан болмаса, "кет, сандырама!" деб бири айтырыкъ тюлдю, не эсе да.

кеме: Albert пишет: Ий, Кеме, соргъанны айыбы джокъду, бу теманы аты "дна" деген неди? ДНА= DNA. Дезоксирибонуклеи́новая кислота́ (ДНК).

кеме: Бир Боташ бир Боташдан 1800 джылны мындан алгъа аиырылгъан эсе. Айтыргъа, эки юзюк 1800 джылны алгъа бир атадан туугъандыла. Бу кюнге эки юзюкда "Боташ" атны джюрютедиле. Мен былайда бир чурум кёрмейме Боташ деген тукъум 1800 джылны да алгъа "боташ" болмазлыгъына. Алай болмаса , бир - бирин заманны теренлигинден эскереялмагъан эки юзюкке Боташ деб къалай айта билгендиле. Айтыргъа бизде бюгюнлюкде "боташ" деб сез да джокъду эки къаумгъа башдан алыб бир сезню атаб къояргъа.

Тахир: Тюз айтаса, Кеме. Боташ деген сёз - "верблюжонок" эркин тюзде-степьледе джашагъан заманлада джюрюген сёзди. Ол аланлада 13-14 ёмюрлеге дери, аннанды ары терен заманлада болгъанды.

Albert: кеме пишет: ДНА= DNA. Дезоксирибонуклеи́новая кислота́ (ДНК). Да сора не латиница бла джазайым, неда орусча ДНК деб джазайым теманы атын. Къалай къарайса анга? кеме пишет: Бир Боташ бир Боташдан 1800 джылны мындан алгъа аиырылгъан эсе. Айтыргъа, эки юзюк 1800 джылны алгъа бир атадан туугъандыла. Бу кюнге эки юзюкда "Боташ" атны джюрютедиле. Мен былайда бир чурум кёрмейме Боташ деген тукъум 1800 джылны да алгъа "боташ" болмазлыгъына. Алай болмаса , бир - бирин заманны теренлигинден эскереялмагъан эки юзюкке Боташ деб къалай айта билгендиле. Айтыргъа бизде бюгюнлюкде "боташ" деб сез да джокъду эки къаумгъа башдан алыб бир сезню атаб къояргъа. Огъай, джашла! Иги тереннге ашырасыз сиз не эсе да къарачай тукъумланы. Ол кёзюуледе тукъум деген зат алкъын болмагъанды, бошуна кесигизни алдамагъыз. Ат джюрютгенни юсюнде уа бусагъатда ненча адам барды Боташ атны джюрютген! Хоу, мен таныгъанла бары да Боташланы Боташладыла. Алай болгъанлыкъгъа, алгъаракъ къуру Боташлары джюрютюб къоймай, башха тукъумлада да болгъандыла бу атны джюрютгенле, мен эшитиб. Дагъыда ненча тукъум ат барды алгъаракъ адам атла болуб тургъан. Сёз ючюн, мени къарт атамы (анамы джанындан) атасыны къарнашы Чомаланы Бостан болгъанды. Кёресиз, Бостан деб да болгъанды ат. Дагъыда къайсы тукъуда эсе да (Байрамукълада болмагъанды) Байрамукъ деб ат эшитгенме. Джаныбек деб болгъанд, къайдам тукъумланы джартысы адам атладан, джартысы да чам атладан къуралгъанды. Ол себебден, чырт сейирсинирге керек тюлдю Боташ деген ат эки кере тюбегенине тукъум ат болуб. Бир бирлерине джууукълукълары болмагъан Боташларыдыла ала. Дагъыда бир затчыкъ къошайым. Энди эки Боташны да бир тукъум эте эсегиз, биз, хурзукчу Боташлары бла бир веткада тургъан тукъумла (ол "къарачай бутакъ" деген олду) барыбыз да Боташны туудукъларыбызмы?

Ааа Эльграндов: Не не, это все равно, что как до общего предка Абаевских Боташевых и наших Боташевых в паре десятков тысячь лет назад определить и сказать, что фамилия появилась тогда, и Абаевы помнили это создавая свой атаул Боташевых.

Ааа Эльграндов: Имена собственные и прозвища вообще скользкая вещь.

огъары учкулан: кеме, сез ючюн, сен айтханча болса биз барыбызны тюз тукъумубуз "Адамлары" болгъа керекди!)) эм эски къарачай тукъумгъа, ишексиз, 500 джылдан кеб болмагъанды. Олсагъатды тукъум деб зат болгъанды деб айтыргъа къыйынды. Сез ючюн, оруслуланы кебюсюню 19 эмюрде энтда тукъуму болмагъанды, Дагъыстанда да аны кибик. Да блай къарасакъ "тукъум" ол, мен билиб, заимствование тюлмюдю?

кеме: Albert пишет: Да сора не латиница бла джазайым, неда орусча ДНК деб джазайым теманы атын. Къалай къарайса анга? О- хо да къалай джазсангда. Огъаим джокъду.

кеме: огъары учкулан пишет: кеме, сез ючюн, сен айтханча болса биз барыбызны тюз тукъумубуз "Адамлары" болгъа керекди!)) эм эски къарачай тукъумгъа, ишексиз, 500 джылдан кеб болмагъанды. Олсагъатды тукъум деб зат болгъанды деб айтыргъа къыйынды. Сез ючюн, оруслуланы кебюсюню 19 эмюрде энтда тукъуму болмагъанды, Дагъыстанда да аны кибик. Да блай къарасакъ "тукъум" ол, мен билиб, заимствование тюлмюдю? Ажымсыз, Адам файгъамбардан келебиз биз. Аллах кеси къолу бла джаратхан Адам файгъамбардан. Сёзге айтханлыгъымды,- хапарны бир джанына бургъанлыгъым тюлдю. Бир бирле чарлагъан адетлери барды алай айтсам, сёзню асыры аургъамы санайдыла. Тамгъала , сёзге, сарматлада да болгъандыла. Сармат кёзюуде. Ол 500 джылдан арыды. Ол заманда огъуна тукъум - тийре деген адет да джюрюгенди дерге боллукъду. Тукъумлагъа къарайыкъ... Сёзге "наурузла"... Байрамкъуллары. Аджилери. Къочхарлары. Батдылары. Гаппушлары. Къобалары. Мамучулары. Сылпагъарлары. Созарукълары. Гапполары. Унутуб къойгъан эсем кимни - разы болсун.. Науруз - перс сёз (джаз - весна). Айтыргъа боллукъбуз , науруз деген сез персле бла танышханыбыздан сора хайырланыб башлагъанбыз. Ол бизге хапар бералмайды. Персле 2 800 джылны алгъа сагынылыб башлагъандыла. Сезге сез къоша чечен- ингуш фольклорда царь Наураз деген да сагъынылады. Минги тауну тюбюнден келиб къыйынлыкъла салыб айланнаны. (Табсам атарма толусун хапарны). Аджи - джокъду бизде бу сёз. Бу кюнде. Алгъы , джангылмай эсем, "къач- крест" дегенлигиди. Бу сез бизге хапар береди- Аджилери деген тукъум ол сёз актуальный болгъан замандан келеди. Мусулманлыкъ джайылгъынчы. неда тукъум къайдан эседа келгенди. Кочхар - бизге хапар айтмайды. Таза къарачай сёз, бюгюнда джюрюйдю , алгъын да болгъанды. Гаппушлары- билмейме не айтыргъа да. Таныгъан сёзюм тюлдю. Башха тилде да табалырча болмаз тамырын. Гаппуш деген сёзню унутурчун талай заманда керекди, сёзге. Батдылары- Гаппушланы келинлеринден келеди дейдиле. Айтыугъа кере, 9 джашы бла айрылгъанды Гаппушладан башсыз келинлери . Башха хапарлагъа кере- 2 джашы бла. Мен чучхугъанма былайн. Батдылары Гаппушлагъа къой, кеслери кеслери бла "тирелмейдиле " бир бутакъгъа, не терен "къазсам" да. Аны айтханым иги эртде айырылгъандыла Гаппушладан. Батдыладан терт линия бара бере эдиле , мен табхан бир бирине къатышыргъа унамай. Гаппушладан айырылгъан Батдылары талай эминаны да этюб, болгъан къазауатланы - залимликни да кёрюб миллет бла биргелей бу кюнде мингден артыкъдыла. Прогрессия формулагъа урсангда 500 джылдан атларгъа боллукъду деб турама. Кеб сабий табыучулада тюлдюле 2-4 джаш юй башына. Кесими тукъумуму эркелетгенлигим тюлдю. Къобалары мен эшитгенге кере юч кере тас болдуламы - болмадыламы деген халгъа джетгендиле. Юслерин ырхы басыб. Къоба сезнюмагъанасын ким биледи. Не сёздю? Бюгюн джюрюген а тюлдю. Билсек тукъум къачан къуралгъанындан джукъ ангыларгъа да боллукъ эдик. Мамучулары- тес эсем тюзетигиз, Маму - ана берюню таша аты, тюклю зат - мамурач, мамулукъ - (мамлюк) - джаш берю дегенден келеди деб турама. Мен бу тукъумну христианствону, Исламны кергюнчю къуралгъанды дерге да боллукъду. Сылпагъарлары. (Зульфикар) джангылмай эсем, Мухаммат файгъамбарны (Аллахны саламы анга) къылычы. Кълычны къазауатда биреуден сыйыргъандыла араблыла. Аны айтханым , араб сёз болмаз. Коран бизге ол сёзню да келтирмейди. Аны юсюне, сылпагъар деген сез бизде джюрюмейди бу кюнде- эски болгъанды, чотдан чыкъгъанды. Тукъум атын кълычла сыйда болгъан замандан келеди дерге боллукъбуз. Аны бла тохтайм къалгъан тукъумланы кесиме джау этмейин.. )))))) Была да джетерикдиле. ))) ============= Сандыракълагъанымы барысыны да магъанасы. Джокъду христиан атны джюрютген тукъум . Христианствону заманында къуралгъан болсала тукъумла , джангылыб бир христиан ат бла бир тукъум аталлыкъ да болур эди. Христианство уа 9 - чу ёмюрледен тамыр ииб башлагъанды Къарачайда. Джокъду мусулман ат бла байламлы тукъумлада. Сагъыш этиб къарасакъ тукъумлагъа джангылыб бири тюшерик эди. Ангылайма , тюкъумла чам атла бла байламлы болаллыкъларын. Алай а орусча айтыргъа - тенденция джокъду. Дагъыстанда тукъум джюрютмегенледе теренден башдан аякъ Алиевы, Гамзатовы, Расуловы, Мухаметовы - дагъыда аны кибик. Бизге да "джангылыб" тюшген - Алийлери, Хасанлары (Хан- 09, разы бол)))). Бу къуру Науруз къауум. Башхала да аны кибикледиле. Къауумлагъа кирмегенле да алайдыла.

кеме: Albert пишет: Дагъыда бир затчыкъ къошайым. Энди эки Боташны да бир тукъум эте эсегиз, биз, хурзукчу Боташлары бла бир веткада тургъан тукъумла (ол "къарачай бутакъ" деген олду) барыбыз да Боташны туудукъларыбызмы? Тюгел бир бутакъгъа тиреле болмазла да къалгъан тукъумла. Соргъаным , бир атагъа тирелемидиле?

Albert: кеме пишет: Аджи - джокъду бизде бу сёз. Бу кюнде. Алгъы , джангылмай эсем, "къач- крест" дегенлигиди. Бу сез бизге хапар береди- Аджилери деген тукъум ол сёз актуальный болгъан замандан келеди. Мусулманлыкъ джайылгъынчы. неда тукъум къайдан эседа келгенди. Мурат Аджини къатышдырыуларына ийнанма сен "аджи" деген сёзню юсюнде. "Аджи" деген араб тилден "хаджи" деген сёзню тюрк формасыды! Бусагъатда да къара кёб тюрк тилли миллетледе (ногайлылада, татарлылада, юзбеклиледе, алагъа кёре башхалада) хаджиге "аджи", "аьжи" дейдиле. Бизни тилде ол сёз Ислам динни алгъа кире айланнган кёзюуюнде келгенди. кеме пишет: Джокъду христиан атны джюрютген тукъум . Христианствону заманында къуралгъан болсала тукъумла , джангылыб бир христиан ат бла бир тукъум аталлыкъ да болур эди. Айта келесе да, ичлеринде эм уллу тукъумланы бирин - Байрымкъулланы къоюб олтураса. "Байрым къул" деген "раб богородицы", "раб святой Марии" деген магъананы джюрютед. Христиан дин Исса файгъамбарны анасы Марьямгъа (Аллах сыйласын экисин да!) къаллай сый бергенин билебиз да. Ол себебден, христиан диннге кёре "раб божий" деген магъанадан узакъ тюлдю "Байрымкъул" деген. Аны себебли, тамам да христианстводанды Байрымкъулланы тукъум атлары. Андан сора Байрымукълары! Аланы тукъум атлары да Мария (Байрым) бла байламлыды. Тотуркъуллары - "раб святого Теодора". Тотур кеси да Теодор атдан келгенликге, меджисуу заманда бир тюрлю божествогъа айланыб къалгъанды. Ол себебден меджисуулукъда "раб божества Тотур" болуб къалгъанды. Тамыры аны да христианстводанды.

Albert: кеме пишет: Тюгел бир бутакъгъа тиреле болмазла да къалгъан тукъумла. Соргъаным , бир атагъа тирелемидиле? Бир бутакъгъа тирелгеннге ушайдыла, огъай.

Albert: Ааа Эльграндов пишет: Не не, это все равно, что как до общего предка Абаевских Боташевых и наших Боташевых в паре десятков тысячь лет назад определить и сказать, что фамилия появилась тогда, и Абаевы помнили это создавая свой атаул Боташевых. Никто преднамеренно никогда никаких атаулов не создавал! Просто имя Боташ было раньше очень популярным, судя по всему. Одного из Абаевых тоже звали Боташ, от него и пошли абаевские Боташевы, к нашим никакого отношения не имевшие. От очень популярных имен Магомет и Али в Дагестане и не только десятки и сотни тысяч Магомедовых и Алиевых, не имеющих друг к другу никакого родства.

кеме: Albert пишет: Мурат Аджини къатышдырыуларына ийнанма сен "аджи" деген сёзню юсюнде. "Аджи" деген араб тилден "хаджи" деген сёзню тюрк формасыды! Бусагъатда да къара кёб тюрк тилли миллетледе (ногайлылада, татарлылада, юзбеклиледе, алагъа кёре башхалада) хаджиге "аджи", "аьжи" дейдиле. Бизни тилде ол сёз Ислам динни алгъа кире айланнган кёзюуюнде келгенди. Айта келесе да, ичлеринде эм уллу тукъумланы бирин - Байрымкъулланы къоюб олтураса. "Байрым къул" деген "раб богородицы", "раб святой Марии" деген магъананы джюрютед. Христиан дин Исса файгъамбарны анасы Марьямгъа (Аллах сыйласын экисин да!) къаллай сый бергенин билебиз да. Ол себебден, христиан диннге кёре "раб божий" деген магъанадан узакъ тюлдю "Байрымкъул" деген. Аны себебли, тамам да христианстводанды Байрымкъулланы тукъум атлары. Андан сора Байрымукълары! Аланы тукъум атлары да Мария (Байрым) бла байламлыды. Тотуркъуллары - "раб святого Теодора". Тотур кеси да Теодор атдан келгенликге, меджисуу заманда бир тюрлю божествогъа айланыб къалгъанды. Ол себебден меджисуулукъда "раб божества Тотур" болуб къалгъанды. Тамыры аны да христианстводанды. Байрам дегенни Мариам дегенге тартыргъа алай тюз болмазмы? Барды Мариам- Майрам (къабарт.) - БайрЫм (бизде). Байрам - бизде байрамды- праздник. Сёзсюз Байрам - Мариам да болур. Алай а бюгюн Мариам да бар , Байрам да бар. Эки "волна" бла келгендиле дерге боллукъду. Христианство бла да Ислам бла да. Алай а..... Бай- ракъ-- знамя. Бай - (бог). "-ракъ" , унутулгъан аффикс. Байракъ - "богну" символу. Чап - чап + РАКЪ, Къаз- къаз+ ЫКЪ, Бай- рам -- посвященный Богу. Праздник магъанада. Бай - онглу адам. Орусда параллель господин - Господь. Бай (бакъ) заманга кере магъанасын "бог" дегенден башлаб , онглу адамгъа тюшгенди. Ол сезден акъгъан - букъгъан сезле уа къалыб кетгендиле. Байчы (къуш)- ???? Бай деген алгъа "бог" магъанада джюрюгенине шагъатла (къатымдадыла))))))) ... Сёзлюкден.... байчы карач. этн. байчы (дух, приносящий счастье, богатство); кече тюшюмде ~ къычыргъанды ночью во сне меня окликнул байчы (значит ждёт что-л. приятное) Баймакъ - косолапый. Къулакъларындан тартыб келсемда биягъы "бог" магъанагъа келтирликме. )))) Баймакъ- У+БОГ+ий. БАЙчы карач. этн. байчы (дух, приносящий счастье, богатство); кече тюшюмде ~ къычыргъанды ночью во сне меня окликнул байчы (значит ждёт что-л. приятное) Барды БайрЫм . БайрЫм кюн. Ол кертида Мариям атдан келеди , анга сёз джокъ. Алай а, БайрАмкуллары , БайрАмукълары Мариам деген энчи атха тартмазгъа да боллукъдула. Байрамкъуллары уа не боладыла мени версиям бла.... Байрам - празник. Мероприятие посвященное Богу. Къул - это не раб, а первоначальное значение - "исполняющий обязанности". Къуллуккъ- служба. Къралл къуллукъ, Аскер къуллукъ. Къул бюгюнгю магъанада джюрюмегенди алгъа. Байрамкъул - устроитель обряда. Служители Бога деб айтыргъа талай чурум барды. Къайсы тюз болгъанын Аллах биледи. Таб Байрамукъ - христиан динден келеди десек да, сагъынылгъан 500 джылдан ары атлайды. Ислам динни кёзююнде уа ол ат аталыргъа да мадары болмагъанды. ============== Мен "ат башындан" къараб къойгъанлыкъгъа тукъумланы магъаналарын бираз терен тинтиб къараргъа да керек эди, къачан , къалай къуралгъанларына бираз ачыкълыкъ берлик эди.

Albert: Тейри, аман къатышдырдынг болгъанны, Кямал. Байрам бла Байрымны къатышдырмазгъа кюреш. "Байрам" тюрк сёздю, магъанасы - "праздник"-ди, "Байрым" а христиан динден кирген Марияды. Ол эти тукъум Байрамукълары бла Байрамкуллары тюлдюле, Байрымукълары бла Байрымкъулларыдыла. Неда 500 джылны да бош келтирдинг. Бизге толусу бла ислам дин киргенли 200 джылдан аз асламыракъ болады, ким не джазса да. "Къул" деген сёзню магъанасы къачан да бирди. "Аскер къуллукъ"-иш дегенча затла кеч къурашдырылгъа затладыла, орус тилден "службаны" калька этдириб. "Аллахны къулу" дегенни бир зат да сыйсыз магъанасы джокъду. Бизни ата-бабаларыбыз да меджисуу бла христиан кёзюуде Байрымны къулу, Тотурну къулу дегенни сыйсызгъа чырт санамагъандыла.

Ааа Эльграндов: А это, кстати, "Тейри" судя по кодексу куман применялся и в их христианских молитвах просто в значении "Бог". http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Zolotoord/XIV/1300-1320/Codex_cumanicus/index.phtml?id=3018

Albert: Ааа Эльграндов пишет: А это, кстати, "Тейри" судя по кодексу куман применялся и в их христианских молитвах просто в значении "Бог". http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Zolotoord/XIV/1300-1320/Codex_cumanicus/index.phtml?id=3018 Не только в Кодекс Куманикус, но и в армяно-кыпчакских судебных документах. Только и там, и там - "тенгри". Вообще, слово это имеет обширное распространение не только среди тюрок, но и заимствовавших его у тюрок монголов.

Albert: кеме пишет: байчы карач. этн. байчы (дух, приносящий счастье, богатство); кече тюшюмде ~ къычыргъанды ночью во сне меня окликнул байчы (значит ждёт что-л. приятное) Мен эшитген, кече байчы атынгы айтыб къычырса, сен анга джууаб берсенг, атынгы айтханына, ёлген этериксе. кеме пишет: Баймакъ- У+БОГ+ий. Баймакъ да ни к месту совершенно.

огъары учкулан: кеме пишет: Таб Байрамукъ - христиан динден келеди десек да, сагъынылгъан 500 джылдан ары атлайды. Ислам динни кёзююнде уа ол ат аталыргъа да мадары болмагъанды. нек сора?)) Къарачайлыла, 1792 дж. Эресейге кирирге къагъыт джазыб, анда христиан динни алыргъа рахылыкъны айты эдиле. Эм кёбю бла, Ислам дин бизде битеу миллетде 250-300 джыл турады

огъары учкулан: кеме пишет: Къобалары мен эшитгенге кере юч кере тас болдуламы - болмадыламы деген халгъа джетгендиле. Юслерин ырхы басыб. Къоба сезнюмагъанасын ким биледи. Не сёздю? Бюгюн джюрюген а тюлдю. Билсек тукъум къачан къуралгъанындан джукъ ангыларгъа да боллукъ эдик. не затды бу тукъум? кимден буну барысын эшитгенсе?

огъары учкулан: кеме пишет: Сылпагъарлары. (Зульфикар) джангылмай эсем, Мухаммат файгъамбарны (Аллахны саламы анга) къылычы. Кълычны къазауатда биреуден сыйыргъандыла араблыла. Аны айтханым , араб сёз болмаз. Коран бизге ол сёзню да келтирмейди. Аны юсюне, сылпагъар деген сез бизде джюрюмейди бу кюнде- эски болгъанды, чотдан чыкъгъанды. Тукъум атын кълычла сыйда болгъан замандан келеди дерге боллукъбуз. сёз ючюн ол бир тюрлю версияды. башхасы, "салпы-къулакъ" деген сёзледен. къайсы тюз болгъаны тюлдю тюлдю.

огъары учкулан: Кстати про время прнятия Ислама: "В Карт-Джурте, в квартале Нижних Салпагаровых, сохранилась коновязь 1897 года со следующим родословием: Науруз — Зыгытчы — Эндреук — Салпагар — Солтанбек — Темирджан — Аслан — Биболат... Эта схема нескольо дополняется родословием Каппушевых (клан Науруз) : Науруз — Зыгытчы — Нуккол — Каппуш — Магомет — Солтанук — Бийсолтан — Салатгерий — Сагит — Магомет..." (Карачаевцы. 1978 г. с. 233-234). Т.е. у легендарного сына Науруза, Зыгытчы сыновья носили имена один, Эндреук (Андрей), а другой Нуккол (Николай). Кесида, мени къарт-аттям, кесича да иги биле эди сырасын (генеалогия) - ол. Эндреуканы айтыуча эди.

Albert: огъары учкулан пишет: не затды бу тукъум? Къобалары орусча "Кубаев" деген тукъумду. Эшитмегенмисе чырт?

Ааа Эльграндов: В какой то балкарской песне Эндиреюк Улу читал, никак узнать ни у кого не мог кто это, а теперь в какой песне упоминался не могу вспомнить.

Ааа Эльграндов: Тегенеси Чомалада, бегенеси Кобалада.)))

Albert: Ааа Эльграндов пишет: В какой то балкарской песне Эндиреюк Улу читал, никак узнать ни у кого не мог кто это, а теперь в какой песне упоминался не могу вспомнить. У балкарцев даже фамилия есть - Эндирейлери.

Умар: огъары учкулан пишет: Кстати про время прнятия Ислама: "В Карт-Джурте, в квартале Нижних Салпагаровых, сохранилась коновязь 1897 года со следующим родословием: Науруз — Зыгытчы — Эндреук — Салпагар — Солтанбек — Темирджан — Аслан — Биболат... Эта схема нескольо дополняется родословием Каппушевых (клан Науруз) : Науруз — Зыгытчы — Нуккол — Каппуш — Магомет — Солтанук — Бийсолтан — Салатгерий — Сагит — Магомет..." (Карачаевцы. 1978 г. с. 233-234). Т.е. у легендарного сына Науруза, Зыгытчы сыновья носили имена один, Эндреук (Андрей), а другой Нуккол (Николай). Кесида, мени къарт-аттям, кесича да иги биле эди сырасын (генеалогия) - ол. Эндреуканы айтыуча эди. Ийнаныргъа боллукъ эди бу генеалогия терекге ,алай а былайда бир келишмеген зат барды ,ДНК . Гаппушлары бла Батдылары ,айтыудача , бир атадандыла . Салпагъарланы гаплотиплери уа аладан бир да бек узакъдады. Albert пишет: огъары учкулан пишет: цитата: не затды бу тукъум Къобалары орусча "Кубаев" деген тукъумду. Эшитмегенмисе чырт? Адам саны аз болгъанлыкъгъа эски тукъумду. Ким билед ,таб Кеме айтгъанча бир чырмау бла аз болгъан эселе да .

огъары учкулан: Albert пишет: Къобалары орусча "Кубаев" деген тукъумду. Эшитмегенмисе чырт? Умар пишет: Адам саны аз болгъанлыкъгъа эски тукъумду. Ким билед ,таб Кеме айтгъанча бир чырмау бла аз болгъан эселе да . мен англаб башха тукъумну юсюнден айтылгъан эди) аланы уа билеме)

огъары учкулан: в атауулах встречал явные следы христианских имен. как раз в массе своей эти атауулы лет 250 образовывались. все совпадает

Albert: Умар пишет: Ийнаныргъа боллукъ эди бу генеалогия терекге ,алай а былайда бир келишмеген зат барды ,ДНК . Гаппушлары бла Батдылары ,айтыудача , бир атадандыла . Салпагъарланы гаплотиплери уа аладан бир да бек узакъдады. Аллахны игилиги бла энди бизде ДНК барды! Ансыз биягъынлай хар къартны энчи фантазиясына таяна айланныкъ эдик. Сылпагъарладан башха атауулланы да тестировать этдирир мадар этерге керек болур, тейри... Умар пишет: Адам саны аз болгъанлыкъгъа эски тукъумду. Ким билед ,таб Кеме айтгъанча бир чырмау бла аз болгъан эселе да . Эски тукъумду! Адам саныны азлыгъы уа алагъа адам аз туугъандан болады. Баласыз къалгъан (къаратон) Къобалада кёб болады деб эшитиученем. огъары учкулан пишет: мен англаб башха тукъумну юсюнден айтылгъан эди) аланы уа билеме) Кёб тукъумну юсюнден айтылады алай. огъары учкулан пишет: в атауулах встречал явные следы христианских имен. как раз в массе своей эти атауулы лет 250 образовывались. все совпадает Это действительно так!

Умар: Тахир пишет: Боташ деген сёз - "верблюжонок" эркин тюзде-степьледе джашагъан заманлада джюрюген сёзди Хо ,алайды . Ма бу къазах словарьданды - боташым ласк. мой верблюжонок (обращение к своему ребенку) Былайда дагъыда бир зат барды .Боташлары Будуйан къауумгъа киредиле .Будуйан сёзню уа магъанасын билмейбиз . Мен сагъыш этген бла ма бу сёзден болур деб турама . http://s020.radikal.ru/i717/1310/00/28a2c3f2a746.png Алай болса эки Боташны гаплогруппалары нек келишмегенини сылтауу барды ,ол къауумда Боташ ат популярный болгъан болурму ?

Albert: Ий, Умар, эсингдемиди, сен бу эки-эки санауну (парный счет) бизде джюрюгенине бир ссылка берген эдинг? Къалайда эди ссылканг? Неда джангыдан бир бер, бераллыкъ эсенг!

Умар: Albert пишет: Ий, Умар, эсингдемиди, сен бу эки-эки санауну (парный счет) бизде джюрюгенине бир ссылка берген эдинг? Къалайда эди ссылканг? Неда джангыдан бир бер, бераллыкъ эсенг! Бизде дегенинг ? Да къайдам мен кёрген къойчула алай санай эдиле , бусагъатдагъыла санамаймыдыла ? Кёбден бери къошлагъа ким баргъанд. Излеб табсам кёргюзюрме .

огъары учкулан: Умар пишет: Бизде дегенинг ? Да къайдам мен кёрген къойчула алай санай эдиле , бусагъатдагъыла санамаймыдыла ? Кёбден бери къошлагъа ким баргъанд. Излеб табсам кёргюзюрме . алай санайды дегенинг? ол къалайды?))

Умар: Здесь воде бы http://alanla.forum24.ru/?1-11-0-00000007-000-240-0#085

Albert: Умар пишет: Бизде дегенинг ? Да къайдам мен кёрген къойчула алай санай эдиле , бусагъатдагъыла санамаймыдыла ? Кёбден бери къошлагъа ким баргъанд. Излеб табсам кёргюзюрме . Ол алайды! Анга шагъатлыкъ этген этнография материал керек эди. Салгъан этген эдинг сканны, эсингде эсе...

Умар: огъары учкулан пишет: алай санайды дегенинг? ол къалайды?)) Да не 2-4-6-8 деб бардыраса ,неда хар эки къойну бирге санаб 1-2-3 деб.

огъары учкулан: Умар пишет: Да не 2-4-6-8 деб бардыраса ,неда хар эки къойну бирге санаб 1-2-3 деб. къарачайча? эки, терт, алты...? да алай табыракъ болгъаны ючюн, этмеймидиле? орналгъан, "биткен" адет болмай?

Albert: Умар пишет: Здесь воде бы http://alanla.forum24.ru/?1-11-0-00000007-000-240-0#085 Сау бол! Мен излеген бу эди! Статья-иш джазсанг, "у нас так принято" деб айталмайса да, китабладан, неда статьяладан ссылкала этерге керек болады. Аны ючюн излей эдим. Уарзиати уа кимге этгенди эке ссылкаларын къарачайлылада аллай санау барды деген джеринде? Алыб былай форумда малкъарлылада ол тегей санауну къалай чыкъгъаныны юсюнден джазсам дегенме да, аны ючюн излей эдим...

Умар: огъары учкулан пишет: къарачайча? эки, терт, алты...? да алай табыракъ болгъаны ючюн, этмеймидиле? орналгъан, "биткен" адет болмай? Да кимча санарыкъдыла ? Табыракъ болуб санайла ,адет деб билмейме ,санамай къойсанг да киши сюдге берлик болмаз. Къартлагъа сор, алгъын малда ишлегенлегеAlbert пишет: Сау бол! Мен излеген бу эди Да не сау болу барды .Albert пишет: Уарзиати уа кимге этгенди эке ссылкаларын къарачайлылада аллай санау барды деген джеринде? Китабны арт джанында болургъа керекди .

Ааа Эльграндов: Это, нашел где встречал Эндиреюк Улуну. "...Эй, Эндиреуюк улу жигит Жаммырза Къара къаманы тартханды, Рачыкъау улуну Башын юздюрюп атханды..." http://shamillion.h14.ru/osn/ik/otarov/kitap/jyrla4-1-4.htm на сколько реален вариант, что мог быть наш Наурузовец?) учитывая, что адурхаевцы Газаевы тоже выступали против Рачкауовых.

Ходжа: Я не совсем понял суть вопроса, алая менда 15 джылымдан 3 джылны, аскерден сора талайны Абайханланы Асланбек деб огъары Тебердиден малдан тамам хапарлы, онглу малчы киши бла ишлеген эдим, инаныгъыз тегейлиледе аныча малдан хапары болган чыкъгъанда болмаз. Биринчи джылланы дардон башы, чууана къулакъ тегерекде. Сорада хабез совхозда да бир эки джыл ишлеген эдик. Джайлыкъгъа чапаллы башы езенде абаза къошлада эркин эдиле. Аны барын сандыракълагъаным, бары бирге, колхозла заманда, не малгъа къурагъан, не эмилик юретген, ит къурагъан, къаиш эшген анга кере малчы усталыкълары болгъан милетле тюлдюле, болгъанда этмегенле. Санагъанынада бек сеир эте эдиле, расколгъа джыя айланмай, джашы бла менге аз аз джиберигиз деб, джаилыб тургъан сюрюуню джоппу джайдырыб, бошлатада санаучан эди, эки эки санай эди. Таб ерге секириб баргъанланыда къолу бла белгилей, чырт джангылыч болмай эди. Бу санау тегей санауду десенг джюреги тарс деб атыллыкъ болур эди. Итни юсюнденда эсимде къалгъан, къошха кирюучю итге тегей ит къылыкъ алдыргъансыз деб айта эди. Атхада чыгырлыладан осал болмаз деб, аузлукъну урдуруб атны башын хагок къаиртыр ючюн, аузун ашалгъан джара этдириб кетюрем атланы тебсетирге кюреше джюрюте эдиле. Энди бирлери атла бизден джоллукъгъанды, бири санау деб дженгишемилдиле?! Керти алай айтханларыча, тюзде экеулен, ючеулен болуб, минглик сюрюуню санаяллыкъ малчылары бармыды эке? Мен инаналмайма.

огъары учкулан: Ходжа пишет: Биринчи джылланы дардон башы, чууана къулакъ тегерекде. Сорада хабез совхозда да бир эки джыл ишлеген эдик. бу биринчи джер-ат къулагъымы кеседи))

кеме: огъары учкулан пишет: не затды бу тукъум? кимден буну барысын эшитгенсе? Къобаланы кесинден. Тюзюн айтыргъа биреулеринден. МК районда имам болуб турады бир къарнашларыда.

кеме: Умар пишет: Хо ,алайды . Ма бу къазах словарьданды - боташым ласк. мой верблюжонок (обращение к своему ребенку) Былайда дагъыда бир зат барды .Боташлары Будуйан къауумгъа киредиле .Будуйан сёзню уа магъанасын билмейбиз . Мен сагъыш этген бла ма бу сёзден болур деб турама . http://s020.radikal.ru/i717/1310/00/28a2c3f2a746.png Алай болса эки Боташны гаплогруппалары нек келишмегенини сылтауу барды ,ол къауумда Боташ ат популярный болгъан болурму ? Бут - бёрюню бир атыды. Таша атыды. Огуз тилледенди дейме. Буд+ян--- бёрюджан. Мен алай эшитгенме.

Умар: кеме пишет: Бут - бёрюню бир атыды. Таша атыды. Огуз тилледенди дейме Къайсы китабда ,словарьда барды ол сёз ?

Тахир: Умар пишет: Къайсы китабда ,словарьда барды ол сёз ? Терминологический словарь Толгурова есть, я там видел, например.

кеме: Умар пишет: Къайсы китабда ,словарьда барды ол сёз ? Бир азерден эшитген эдим. Излей келдимда , муну табдым.... Ким биледи , джангылыб айтхан эседа. Бута В исследованиях азербайджанских ученых эпизод получения во сне в дар - бута, имеющий место в азербайджанских эпосах, ритуалах камов и ашугов рассматривается как телепатия, сверхъестественность, необыкновенный талант, определенная близость к божеству – ашуга–художника, ашуга–эпического героя и считается «даром» избраннику божественного мира. Точный местонаождение Бута заранее никому не известен. Как правило, он снится неумелому, непутёвому, беспомощному, беззащитному слабому юноше. На первый взгляд создается впечатление, что богатые и обеспеченные люди избегают бута, связывают его со злом. Однако, в одном из любовных эпосов (в 1938 году в г. Шеки со слов ашуг Ахмеда Кафарова Гусейн Искендеров записал эпос ашуга Моллы Джума «Саят бек и Саялы ханум») мы сталкиваемся с другим случаем. В нем точно указана обитель – место получения бута. Кто достигнет перекрестка, где «в тени растут деревья, журчит источник», задержит здесь шаг, присядет и заснет, тот получит бута и, влюбившись, отправится за своей возлюбленной. Достигший обители бута избранный юноша – вовсе не беспомощен и неумел, напротив, весьма обеспеченный человек. В обители бута существует запрет. Близкие предупреждают юношей, чтобы они не спали здесь. Процесс описания бута отличается от других эпосов. Герой засыпает дважды. В первом сне в обители бута вместо любовного напитка юноше вручается яблоко «кызыл ахмеди», омолаживающее человека. Вкусившие его бездетные люди получают в дар детей, а старики молодеют на пятнадцать лет. В отличие от других эпосов в вышеуказанном эпосе упомянут его обитель. Поэтому сон обрывается. Далее события идут своим чередом, происходит встреча влюбленных на городском рынке, в их сердца западает чувство. Хотя старик, расщедрившись вначале, и вручает юноше - бута («дар»), но затем отбирает у него яблоко. http://omop.su/article/11/813285.html Бизникиледенда.... В середине XIX в. более половины карачаевского населения составляли древнейшие карачаевские фамилии, корни которых уходят далеко к скифам — сарматам — аланам. Что интересно, этимология фамилий, входящих во фратрии адурхаевцев, будияновцев, наурузовцев, так же, как и во фратрии шадибековцев, трамовцев, хустосовцев (Хустос — от слова "Христос"), тюркская. По карачаевскому преданию, родоначальники самых многочисленных фамилий Адурхай ("белый хан"), Будиян ("волчья душа"), Науруз ("весна") http://famcentre.ru/page82.php

Умар: кеме пишет: Адурхай ("белый хан"), Будиян ("волчья душа"), Науруз ("весна") Къайдам ,къайдам . Наурузну "весна" деб кёчюргенча эсе ,алай къолай тюлдю кёчюргени. Бёрюге "буд" деб айтылгъан кёрмей сора эдим ,ансы аллай статьялагъа ийнанганны эртде къойгъанма

Умар: Тахир пишет: Терминологический словарь Толгурова есть, я там видел, например. Къачан чыкъгъанды ол словарь ? Интернетде бармыды ?

Тахир: Умар пишет: Къачан чыкъгъанды ол словарь ? Интернетде бармыды ? Сокращенный гаппаксальный словарь карачаево-балкарского языка Бут – волк-одиночка;

Умар: Сау бол .

кеме: Буд къойлагъа кирмесин, Буд аланы кермесин, Аузун Тейри къурушдурсун, Итлерибизге аланы сюрюшдюрсюн. Кийиз къамичи беригиз, Тёгерекге айланайым, Келип, къамичини жерге урайым, Атайтмазны бери келмезча этейим. Перевод: Пусть волк на овец не нападет, Пусть он их не видит, Пусть Тейри не даст ему разжать челюсти, Пусть позволит нашим собакам прогнать их (волков). Войлочную плеть дайте мне, Округу обойду, Вернувшись, плетью ударю оземь, Сделаю так, чтобы "неназываемый" сюда не приходил.

Умар: кеме пишет: Буд къойлагъа кирмесин, Буд аланы кермесин, Муну окъугъан эдим .Башха тюрк тилледе дегенлигим эди . Не эсе да тюрк тилледе бёрюню башха аты бу къурт-къамыжакъ бла къатыш келеди . Бирледе къурт, бирледе къашкъыр (этимологиясы белгисизди) ,тюркменледе - межек (ол сёзню бир-бир тилле бизде къамыжыкъ сёзню магъанасында хайырландырадыла, болур "джууукълукълары ) Бу "буд" да "бит" сёзге тагъылыб эсе да ким билед .

Ходжа: огъары учкулан пишет: бу биринчи джер-ат къулагъымы кеседи)) Дардон ючюн айта эсенг, къачан, къайдан, не ючюн айтылгъан во болгъанын билмейме, алая ол кечюб келнген "къарнашларыбызны" эллерини башында джери, арт кезюуде аталгъан болур

огъары учкулан: Ходжа пишет: Дардон ючюн айта эсенг, къачан, къайдан, не ючюн айтылгъан во болгъанын билмейме, алая ол кечюб келнген "къарнашларыбызны" эллерини башында джери, арт кезюуде аталгъан болур алай болургъа да болур. башха тюлрлю версия - "дордан" - къарачайча, выступ, выпуклость, зоб (у птиц).

Albert: огъары учкулан пишет: алай болургъа да болур. башха тюлрлю версия - "дордан" - къарачайча, выступ, выпуклость, зоб (у птиц). "Дордан" - тюрк сёздю, "Дардон" деб а къарачайлыла "Дудардон" деген терен къулакъгъа айтадыла, Коста Хетагурова элни джаны бла Джингирикге дери созулгъан. Бу джерге 1870 джыл кёчюб келген тегейлиле атагъандыла ол атны. Бурундан къалгъан ат тюлдю.

кеме: Умар пишет: Муну окъугъан эдим .Башха тюрк тилледе дегенлигим эди . Не эсе да тюрк тилледе бёрюню башха аты бу къурт-къамыжакъ бла къатыш келеди . Бирледе къурт, бирледе къашкъыр (этимологиясы белгисизди) ,тюркменледе - межек (ол сёзню бир-бир тилле бизде къамыжыкъ сёзню магъанасында хайырландырадыла, болур "джууукълукълары ) Бу "буд" да "бит" сёзге тагъылыб эсе да ким билед . Борур алайда, ким биледи. Бизде бир "къыйнлыкъ" да барды- ат джашыргъан. Халек затланы, джюрекге джуукъ затланыда башха атла бла айтхандыла. Сталин- мыйыкълы, рак ауруу- "ол аман", эри къатыныны атын джашырад, келин къайынларыны. Бёрю да - джанлы, джыртхыч , дагъыда башха атларыда бар. Кёб затла "ол биреу" деб айтылыучандыла. Бурун бу адет къатыракъ да болгъан болур.

кеме: Бизни Науруз эседа ким биледи. Вайнах Нарт эпосдан.... 52. БАШНЯ НАУРАЗА Близ дороги, ведущей в Ножай-Юрт, проходит хребет, который называется «Разрушенный хребет» («Боьхна-берд»). На его гребне, говорят, стояла башня царя, предводителя нарт-орстхойцев — Наураза. На хребте видны какие-то насыпи — будто бы там стояла большая башня. Земля там местами обгоревшая, имеются большие комья, будто бы там были какие-то строения. Старики-сказители из Ножай-Юрта рассказывают: — Когда с горных высот вайнахи пошли войной на царя нартов Наураза и уже настигали его, он оттуда (где была крепость) собрал свою золотую казну и унес ее на восток, за речку Ямсу. Вот как он ее переносил: он заставил войти в речку Ямсу подчиненных себе нартов, велел им стать поперек реки и возвести каменный вал по нему он перенес свою казну к хребту, на котором имеются Молланийн-бярзанаш («Холмы муллы»). Там, по воле Наураза, спрятали эту казну. Он надеялся при удобном случае вернуться и забрать ее оттуда. Однако Наураз и его воины, разгромленные и разогнанные чеченцами, никогда больше не возвратились.

кеме: Albert пишет: Айта келесе да, ичлеринде эм уллу тукъумланы бирин - Байрымкъулланы къоюб олтураса. "Байрым къул" деген "раб богородицы", "раб святой Марии" деген магъананы джюрютед. Христиан дин Исса файгъамбарны анасы Марьямгъа (Аллах сыйласын экисин да!) къаллай сый бергенин билебиз да. Ол себебден, христиан диннге кёре "раб божий" деген магъанадан узакъ тюлдю "Байрымкъул" деген. Аны себебли, тамам да христианстводанды Байрымкъулланы тукъум атлары. Андан сора Байрымукълары! Аланы тукъум атлары да Мария (Байрым) бла байламлыды. Тотуркъуллары - "раб святого Теодора". Тотур кеси да Теодор атдан келгенликге, меджисуу заманда бир тюрлю божествогъа айланыб къалгъанды. Ол себебден меджисуулукъда "раб божества Тотур" болуб къалгъанды. Тамыры аны да христианстводанды. "Къул" деген сёз былайда да бюгюн магъанасына келишмейди. "Раб божий" деб барды Христианствода. Алай а "Раб святой Богородицы" , неда "Раб Федора" (Тотур къул) - деб эшта бюгюн магъанада айтылгъан болмаз. Былайда "къул" - последователь, адепт, болургъа боллукъду. Тейрикъул да аны кибик. Раб деген сёзле - чагъыр, къазакъ, къарауаш бардыла. Къул деген а арт кёзюуде магъанасын аушдургъанды деб турама. Бурун кёзюуде уа аланла къул джюрютгендиле деб да хапар джюрюмейди. Арт кёзюуде феодализмде киргеникде джюрюб башлагъанды бу сёз. Малкъарда бюгюн да джюрюй болмаз дейме. Дагъыда , ким биледи къалай болгъанын . Гунн шохларыбыз башха миллетлеге "кул" дегендиле , биргелерине къазауатлагъа тартыб айланганларына. Аны магъанасыла кул - къуул болургъа боллукъду. Къуул - ведомый.

Ааа Эльграндов: Ну или "къул" в значении "служитель".) как по местному тв там налоговиков, полицейских, приставов называют "органланы къуллукъчулары".)

кеме: Къарабулакъладан ким не хапар биледи? Ала чечен- ингуш тёгерекде джашаб тургъандыла. Айтыуларына кере алай татлы да джашамагъандыла. Бютеулей Турциягъа кёчюб кетгендиле. Мында къалгъанлары - кесек затчыкъ. Хапарлагъа кере , аладан айырылгъандыла дюгерлиледа. Керти дюгнерлиле, бу сагъатда джыйымдыкъ тюл. Турцияда бюгюнлюкде 350 000 къарабулакъ джашайды дейдиле. Аланы чучхусакъ талай затха да чыгъарыкъ эдик. Аллай уллу диаспораны кермей турмайдыла ЧИ - ла , керюрге излей болмазламы ансы- тиллери бираз келишмей. Харам тынгылауну ийиб турадыла тегейлиледа- къарнашлыкъ - джуукълукъ излемейдиле кетген мухаджирледен. Сез ючюн, черкес- къабарты дыгалас этседа. Баргъан- кетген да этеди кесини кетген юзюклерине. Аланы да талаиы, таб кебюсю быладан тюлдю , мени сартым бла, алай а - излейдиле - табадыла. Бизникиле да баргъан - келген бар. Тюгел , тамам бизни алан миллет болмасада къарабулакъла бизге бек джуукъ болургъа керекдиле. Таб мында калгъан бурху кесеклериндеда "балхар-ой" , "Хъарач- ой" тукхумла (къаумла) бардыла. Интернетде , сезге кеб хапар барды быланы юсюнден, алай а бютеу бары бираз башха призма бла къаралыбды. Бюгюнлюкде вайнах тилде селешген къарабулакъла , кеслерин алагъа тартадыла . Аланы ангыларгъа да боллукъду. Мени бла саныгъылгъан "Наураз- патчах" аладанды , къарабулакъладан. Ким биледи, бизни Науруз къауум да ала бла байламлы болургъа боллукъду. Аманы- киши Турцияда къарабулакълагъа барыб джукъ сормайды, кимсиз , къайдансыз деб.

кеме: http://www.vchechne.ru/showthread.php?t=930&page=3 Былайда талай хапар зат барды, кёзге илинирча.

Albert: кеме пишет: "Къул" деген сёз былайда да бюгюн магъанасына келишмейди. "Раб божий" деб барды Христианствода. Алай а "Раб святой Богородицы" , неда "Раб Федора" (Тотур къул) - деб эшта бюгюн магъанада айтылгъан болмаз. Былайда "къул" - последователь, адепт, болургъа боллукъду. Тейрикъул да аны кибик. Раб деген сёзле - чагъыр, къазакъ, къарауаш бардыла. Къул деген а арт кёзюуде магъанасын аушдургъанды деб турама. Бурун кёзюуде уа аланла къул джюрютгендиле деб да хапар джюрюмейди. Арт кёзюуде феодализмде киргеникде джюрюб башлагъанды бу сёз. Малкъарда бюгюн да джюрюй болмаз дейме. Дагъыда , ким биледи къалай болгъанын . Гунн шохларыбыз башха миллетлеге "кул" дегендиле , биргелерине къазауатлагъа тартыб айланганларына. Аны магъанасыла кул - къуул болургъа боллукъду. Къуул - ведомый. Арабча Абдуллах - "раб божий" деген магъананы джюрютеди, кеси да эм сыйлы адам атха саналад. Христианствода да барды "раб божий" деб. Мариягъа Иисусдан аз эс бёлмегендиле христиан динде. Ол себебден чырт сейирин кёрмейме "раб святой Марии" дегенни. "Раб святого Теодора" деген а бираз башхады. Сёз ючюн, Теодор христиан святой болгъанлыкъгъа, Элияча мунда меджисуу божество болуб къалгъанды. Ол себебден Тотуркъул деген атда "Тотур" деген "Теодор" болгъанлыкъгъа аллында, былайда "раб божества Тотур" деген магъананы джюрютед. Ол сен айтхан сёзлени ичинде "чагъар" ("чагъыр" - "виноду" ) "крепостной крестьянин" деген магъананы джюрютеди, "къазакъ" - "раб", "къарауаш" - "рабыня". Орусча айтыгъа "къазакъ" бла "къарауаш" "физический" терминледиле, "къул" а "социальный" терминди. Башха миллетлеге "къул" дер ючюн, ол башха миллетле толусу бла бойсунуб турургъа керекдиле. Ма, крым татарлыла къабартылылагъа джетдириб тургъанча зулму джетдириб тургъан: керек заманда барыб малын, тауугъун, тиширыуун, сабийлерин алыб кетиб тургъандыла къабартылылагъа сормай. Ала да бойсунуб тургъан болмаса, хазна джукъ эталмагъандыла. Аланы крым татарлыла сёзсюз да кеслерине къулгъа санагъандыла. Иги-аман эсе да "къул" деген сёз къайсы тюрк тилде да джюрюйдю. Магъанасы - "раб"-ды. Алай а ЭСТЯ да джазылгъаны былайды: "Г. Дёрфер на основании этого и других источников полагает, что в древнетюркском "къул" скорее обозначало вассала, подчиненного, слугу" (ЭСТЯ, т. 6, с. 119 - 120). "Къууул" скорее "изгнанный", чем "ведомый".

Albert: кеме пишет: Къарабулакъладан ким не хапар биледи? Ала чечен- ингуш тёгерекде джашаб тургъандыла. Айтыуларына кере алай татлы да джашамагъандыла. Бютеулей Турциягъа кёчюб кетгендиле. Мында къалгъанлары - кесек затчыкъ. Хапарлагъа кере , аладан айырылгъандыла дюгерлиледа. Керти дюгнерлиле, бу сагъатда джыйымдыкъ тюл. Турцияда бюгюнлюкде 350 000 къарабулакъ джашайды дейдиле. Аланы чучхусакъ талай затха да чыгъарыкъ эдик. Аллай уллу диаспораны кермей турмайдыла ЧИ - ла , керюрге излей болмазламы ансы- тиллери бираз келишмей. Харам тынгылауну ийиб турадыла тегейлиледа- къарнашлыкъ - джуукълукъ излемейдиле кетген мухаджирледен. Сез ючюн, черкес- къабарты дыгалас этседа. Баргъан- кетген да этеди кесини кетген юзюклерине. Аланы да талаиы, таб кебюсю быладан тюлдю , мени сартым бла, алай а - излейдиле - табадыла. Бизникиле да баргъан - келген бар. Тюгел , тамам бизни алан миллет болмасада къарабулакъла бизге бек джуукъ болургъа керекдиле. Таб мында калгъан бурху кесеклериндеда "балхар-ой" , "Хъарач- ой" тукхумла (къаумла) бардыла. Интернетде , сезге кеб хапар барды быланы юсюнден, алай а бютеу бары бираз башха призма бла къаралыбды. Бюгюнлюкде вайнах тилде селешген къарабулакъла , кеслерин алагъа тартадыла . Аланы ангыларгъа да боллукъду. Мени бла саныгъылгъан "Наураз- патчах" аладанды , къарабулакъладан. Ким биледи, бизни Науруз къауум да ала бла байламлы болургъа боллукъду. Аманы- киши Турцияда къарабулакълагъа барыб джукъ сормайды, кимсиз , къайдансыз деб. Тестировать этерге керекди. Албаков аладан ушайды. Гаплогруппасы къалгъан вайнахла бла бирди. Неда Харачой тайпа къарабулакъланыкъы тюлдю, чеченлиленикиди. Харачай тейпден биреуню L гаплогруппасы болур дейме. Къалгъанланы да кёрюрбиз энтда. Ол себебден бусагъатда версияла къурагъандан хайыр джокъду, ДНК кесин кёргюзтюр. Тышында да аллай бир къарабулакъ джокъду. "Балхарой" малкъар болмай, лак миллени Балхар элинден болургъа да боллукъду. Бир чеченли айтхан эди меннге Чиргзий деген тейп черкеслиледен болмай, малкъарлыладанды деб. Билмейме аны, не джашырыу, кёрюрбюз алкъын. Сау къаллыкъла, тестированияны иги тири бардырадыла чеченлиле бла ингушлула. Черкеслиле сымпайыб къалдыла не эсе да ансы...

Albert: кеме пишет: Мени бла саныгъылгъан "Наураз- патчах" аладанды , къарабулакъладан. Ким биледи, бизни Науруз къауум да ала бла байламлы болургъа боллукъду. Бу патчах-матчах темаланы къойсакъ иги эди. Болмагъандыла ичибизде не патчахла, не ханла!

Гасан Абдурахман: бар болуреди эшта олийлеге деричи

кеме: Albert пишет: Тестировать этерге керекди. Албаков аладан ушайды. Гаплогруппасы къалгъан вайнахла бла бирди. Неда Харачой тайпа къарабулакъланыкъы тюлдю, чеченлиленикиди. Харачай тейпден биреуню L гаплогруппасы болур дейме. Къалгъанланы да кёрюрбиз энтда. Ол себебден бусагъатда версияла къурагъандан хайыр джокъду, ДНК кесин кёргюзтюр. Тышында да аллай бир къарабулакъ джокъду. "Балхарой" малкъар болмай, лак миллени Балхар элинден болургъа да боллукъду. Бир чеченли айтхан эди меннге Чиргзий деген тейп черкеслиледен болмай, малкъарлыладанды деб. Билмейме аны, не джашырыу, кёрюрбюз алкъын. Сау къаллыкъла, тестированияны иги тири бардырадыла чеченлиле бла ингушлула. Черкеслиле сымпайыб къалдыла не эсе да ансы... Айтханым, къарабулакъла (орсхой, нарт - орсхой) бизге тартыргъа да керек тюлдюле гаплогруппалары бла. Мени сартын , ала аорсладыла. Орсой - аорс. Бир кезюуде сармат юзюк , сагъыныла келиб алан ла бла къатышыб, андан ары аты- тукъуму чыкъмай къалгъанды. Аты да "алан" ат бла джабылыб. Ол себебден алада бизни гаплогруппаланы излерге магъана да болмаз. Мында къалгъанларын, айтыуларына кере , нахла эркишилерин къырыб , къуру тиширыуларын къойгъандыла. Былайда къалгъанларыда алай къолай къарабулакъла болмазла, сау къалгъан эселе. Бираз была бла къатышыб тургъанла болурла эртдеден огъуна. Чечендегиле - орсхой, ингушдагъы - къарабулакъ - бирди. Туркияда къарабулакъла бираз хапар айтырыкъ да болур эдиле, деб турама.

кеме: Айтыргъа, сёз ючюн Науруз къауумну алайыкъ. Нуруз кимди? Науруз къауумдагъыла айтырыкъдыла - ол бизни атабызды деб. Гаплогруппалагъа къарайсада- пелях. Бары бирер планетача узакъдыла бири- биринден. Науруз тукъумла бири бирине джуукъ джетмейдиле. Джетедиле десекда миллетни ол терт джигитден къуралгъанга санаргъа керекди. В принципе къауумну ичинде тукъумла бири - бирине джуукъ джетмегенлерин алайсызда , ДНКасызда биле эдим. Сора къалай боладыда? Онбир Науруз тукъум кеслерин бир компания этиб турадыла. Къалгъан кауумла да алай. Аланы джуукълукълары да бек ажымлы. Ажымлы къой, аралары бек узакъды . Ангада къарамай къауумлагъа юлешиниб турабыз. Къауумлагъа кирмеген дуния бла бир тукъум а? Мени сартын, кауум ата (Тырам, Адурхай, Будиян, Науруз) борчлу тюлдю тукъумларына ата болургъа. ======================= Хур. Так именовал себя правитель алан, живших на территории Казахстана в начале н. э. (Кюннер, 181). По всей вероятности, из др.-т. къур (ДТС, 467) —-«положение, чин, достоинство, ранг». Чередование начальных къ/х имело место уже в др-т. языке: къалыкъ/халыкъ, къанда/ханда, къаны/хайу (ДТС, 412,418,419). Багъатыр — известный др.-т. титул. У алан он встречается и в качестве и. с. (см. «Аланские имена»). В качестве титула впервые зафиксирован в грузинской летописи V в. в форме багатир (в грузинском не было твердого ы и поэтому он заменен мягким и). Он является тюркским же вариантом др.-т. багъатур{ДТС, 77, 89) — «герой, богатырь». Его тюрк, происхождение признает и В. И. Абаев (АИЭС, I, 246). В грузинской хронике этот титул зафиксирован многократно {АИЭС, I, 241, 246). Переход конечного звука увы закономерен в тюркских языках. Чередование же их имело место уже в др.-т. языке: байлукъ байлыкъ, бойун/бойын, тавул/тавыл, торугъ/торыгъ (ДТС, 79, 110, 576, 578). Форму багъытыр мы впервые встречаем у алан. Поэтому переход у в ы в аланском языке тоже является одним из доказательств их тюркоязычности. Аланская форма его у карачаевцев сохранена в фамилии Багъатырлары — «Богатыревы» и в топониме Багъатыр тала — «Поляна богатыря» — название местности в Теберданской долине (Аппаланы X. А. Къара кюбюр, Черкесск, 1958, 93). Каган. Этот др.-т. титул зафиксирован у алан,ушедших вместе с готами на запад в V в. (СА, № 2, 1961, 94). По мнению М. А. Хабичева, титул каган носили и кавказские аланы (Хабичев, 18). Элтебер — титул правителя азов, живших в VIII в.на Алтае или в Тув<* (СТ, № 2, 1979, 66—67). Он зафиксирован у гуннов и сабиров на Кавказе в форме илитвер и элтебер (Артомонов, 244; СТ, № 2, 1977, 40). Элтебер является вторым коми, фамилии асского/аланского тархана (см. этноним хатирлитвер). По мнению Р. Г. Фахрутдинова, оно из тюрк, эль (ил) +табар — титул послов дунайских болгар, прибывших в 869 г. в Константинополь (СТ, № 2, 1979, 67). Но тебер может быть и из к.-б. тебер— «двигать». Тархан. Он встречается у северокавказских алан в VIII в. Исторические источники одного из хазарских военачальников называют Астарханом. М- И. Артомонов считает, это был тархан асов на хазарской службе (Артомонов, 244—245, 257). У кавказских алан Тарханом назван и богатырь (см. выше). Ошибочными являются мнения о том, что он впервые встречается у алан и имеет индоевропейское происхождение. Он существовал еще у кангюйцев и является одним из доказательств их тюркоязычности (БОИГ, 107). Само слово тархан монг. и означает «кузнец, мастеровой; вольный человек» (ТЧА, 161). Еще Н. А. Толмачева писала: «Учреждение у монголов и турок почетного звания кузнеца не последовало ли в начале железного периода... и не было ли обязано происхождением изобретению искусства ковать железо...» (ТЧА, 93). Б.гайр — титул аланских царей, по сообщению араб, автора X в. Ибн.-Русте (МИШД, 221). Мнение о том, что здесь пропущен т, может быть ошибочным. Дело в том, что пропуск арабскими авторами согласных звуков не отмечено. Они пропускали гласные. Поэтому полагаем, что оно из др.-т. титула багъа (ДТС, 77)+др.-т. и об.-т. ер/ир — «мужчина, муж; герой». (Ср. по структуре др.-т. багьа бен ер (ДТС,77) —«я муж (высокого титула) багьа»). В к.-б. языке между двумя гласными всегда стоит и: къайыр,чайыр, кийиз, кюйюз, юйюр, мюйюз. По&тому-то —багъайир. А именование царей и богатырей у древне- тюркских народов ерами/йрами было характерным явлением и давнб известно (ЧА, 121, 123) (Кусимов, 23). Вот этот факт и проливает, свет на сообщение Евстафия о том, что аланы: сами себя называли ир или иран (см. этн. ир или иран). Керкетнедадж — титул аланского царя на Кавказе, по сообщению арабского автора X в. Масуди. У Вс. Миллера он имеет форму Керкендадж (МОЭ, 46), у Минорского — К.)кр.идодж. По его мнению, он образован из тюркского почетного титула кэр-кундедак (МИШД, 204). Вероятно, он произошел от кер (ср. кер с кер в тюркском имени Кер-Оглу) + кенде — др.-т. титул на Северном Кавказе, означающий «солнечный» (СТ, № 3, 1978, 48) + тадж — др.-т. арабизм (ДТС, 543) — «корона, венец». Хан — титул правителей кавказских алан (РВ, т. III, 309) (КА, 239). Вероятно, хан был титулом и правителей алтайских алан. Об этом свидетельствует то, что правитель владения асов в этом районе именуется ханом: «Хан Хусы был родом ас. Он был правителем владения асов»,— свидетельствует современник (Юань-Ши, 282). Хорошо известно, что хан — один из древнейших титулов правителей тюркских народов. Таким образом, из 8 титулов алан 3 — багъайир, керкендадж и хур — можно считать собственно алан- скими. Элтебер — не очень распространенный др.-т. титул. Остальные 4 — багъатыр, къагъан, тархан и хан — являются широко распространенными др.-т. титулами. Цитатаны келтиргеним , ханлада, хурла да болгъандыла. патчахла - болмагъандыла. Патчах - падишах, эшта пасыкъ сез болур. Чеченде , ингушда, тегейде да барды ол сёз. Хур деген титул, арабча - чистый, непорочный ден келе эседа ким биледи. Билиб айтханлыгъым тюлдю, таб бизден чыкъгъан сез эседа. Хур къыз, Хур джаш. (Непорочный). ХУРла кёл. ХУРмет, ХУРметли. (ХУРбетли???). ХУРЗУК. Хур - юзюк???? Царский род. "Тырам - Ханла" деб бошуна да сагъылыла болмаз, бар болур бир эртдеден келген бир чурум. Болур Трам тукъумла бир кёзюуде бир ханны оноунда айланганлары. Науруз да аны кибик. Бир кёзюуде Науруз тукъумла Науруз деген башчыны , оноунда тургъанлары. Адурхайда, Будиянда алай кибик. Царь Науразны вайнах эпосда сагъынылгъанын кёресиз. Энтда башха джерледеда сагъынылады , табханлай атарма бери. Аны айтханым Къарча , аны да терт дженгери Трам Адурхай Будиян, Науруз бир- бирдерин таный , тюбеше турмагъандыла. Ала бири- биринден таб башха ёмюрдеде джашагъандыла. Орусча айтыргъа ОДНАКО! Къауумла бардыла , болгъан да этгендиле . Къауумланы "аталары" да ханмы болсун, хурму болсун- болгъанды. Тохтайсуз къазаууатлада не Наурузну, не Трамны, Адурхайны, Будианны юзюклери (туудукълары) къалгъан да болмаз. Ала биринчи къырылгъандыла хар "власть меняется" да. Алай а , ким биледи... Къаргъан эселеда. Заманны кетгенине кере, къауум башчыла "атала" болгъандыла да къалгъандыла. Эминала- ёлетле кёб миллетни къыргъанды, иги кесек тукъумубуз тас да болгъанды джер башындан. Тимурдан да бек пеляхны ауруула келтирген да болурла эшта.

кеме: Говорят, что нарт-эрстхойцы жили в Большой Чечне, над Тереком и в Ингушетии. Нарт-эрстхойцы жили также вокруг Ножай-Юрта. Говорят, что царем - тамадой нарт-эрстхойцев, которые жили там, был Наураз... Там чеченцы сговорились отнять у нарт-эрстхойцев землю, чтобы жить на ней. Сперва чеченцы мирно просили землю. Нарт-эрстхойцы не отдали ее. Тогда чеченцы сказали: - Мы ничего вам не сделаем, если в течение семи дней вы уйдете отсюда. Если же к этому времени вы не отдадите нам землю, мы пойдем на вас войной. Когда в назначенный срок царь Наураз и его товарищи не ушли, чеченцы приготовились пойти войной на них. На восьмой день на всех прилежащих хребтах и склонах гор чеченцы, привязав осоку к концам длинных жердей, зажгли ее и начали наступление на Ножай-Юрт. Когда Наураз увидел все горы в огне, он испугался и, говорят, вместе со своим войском ушел за Терек, не оказав никакого сопротивления... Когда-то нарт-эрстхойцы жили и у нас. Здесь, в ауле Энгеной, жили два брата Юртус и Иса I. Они были выходцы из Малхесты, признавали единого бога Аллаха. Отсюда виден высокий берег реки Акташ. На том берегу жили злые нарты "керисти" [христиане], и они ели свинину. Юртус был сильный нарт. Мог он далеко бросать большие камни. Он сказал не признававшим единого бога нартам: "Перестаньте есть свиинину или уходите с нашей земли". Злые нарты не послушались.Тогда Юртус бросил из Энгеноя вон на тот высокий берег свою секиру [расстояние восемь километров]. Злые нарты испугались, сбросили свиней с высокого берега вниз и покинули нашу страну. И до сих пор на том месте под обрывом, где упали жирные свиньи нартов, не растет трава... В Курчалоевском районе возле Энгель-аула есть местечко Герменчик, обнесенное оврагом, и с ямой посредине. Рассказывают, что в этом месте жили нарты. Между людьми и нартами возникали раздоры и войны. Когда люди стали размножаться, нарты укрепили свой круг, засели в укреплении. Люди никак не могли туда проникнуть. Тогда люди спросили у Жербабы: - Как можно одолеть этих нартов? Откуда к ним поступает вода? Жербаба дала им такой совет: - Три дня и три ночи кормите жеребца жареным просом, не давая ему воды, и отпустите его вблизи укрепления нартов. Жеребец, мучимый жаждой, ударом копыта обнаружил место, откуда под землей по трубам шла вода к нартам. Люди разбили эти трубы и остановили воду, поступавшую к нартам. От жажды нарты очень ослабели. Тогда люди и истребили их. На том месте, где жили нарты, люди нашли много золота, серебра, детские колыбельки и другие вещи.

Тахир: кеме пишет: . Вот этот факт и проливает, свет на сообщение Евстафия о том, что аланы: сами себя называли ир или иран (см. этн. ир или иран). Не было никакого такого сообщения Евстафия, это просто фальшивка, выдумка. Поэтому попытки Хабичева это как-то объяснить - оппонирование с пустотой.

Albert: кеме пишет: В Курчалоевском районе возле Энгель-аула есть местечко Герменчик Герменчик/керменчик - тюркское "маленькая крепость". Но полагаю, что здесь это кумыкское. На это указывает анлаутное "г".

кеме: Тахир пишет: Не было никакого такого сообщения Ефстафия, это просто фальшивка, выдумка. Поэтому попытки Хабичева это как-то объяснить - оппонирование с пустототой. :-) ))))))))))))))))) Ты смотри! Впрочем , я не удивлен.

Albert: Тахир пишет: Не было никакого такого сообщения Ефстафия, это просто фальшивка, выдумка. Поэтому попытки Хабичева это как-то объяснить - оппонирование с пустототой. :-) Правильно! Не было такого сообщения Евстафия. Откуда это?

Ааа Эльграндов: Кеме келтирген хапаргъа кёре, вайнахла кеслерин нартладан келген миллетге санамайла, алай бола ошайд?

Ааа Эльграндов: Любопытно еще, кроме схожести имен, фраза "разбили трубы" ведущие воду в крепость нартов. Судя по развитой системе каналов, и тому, что кажется Лавров(если не ошибаюсь) писал, что в одной из балкарских башен была проведена вода. Экспертами по водоснабжению были все таки мы.

Ааа Эльграндов: Сюрюб ийдим дейме.)))

огъары учкулан: Ааа Эльграндов пишет: Любопытно еще, кроме схожести имен, фраза "разбили трубы" ведущие воду в крепость нартов. Судя по развитой системе каналов, и тому, что кажется Лавров(если не ошибаюсь) писал, что в одной из балкарских башен была проведена вода. Экспертами по водоснабжению были все таки мы. интересное замечание)) нартский эпос как наряду с чисто фантастическими эпизодами, содержит в себе и исторические сюжетные линии. видимо у некоторых народов, у которых он не так сильно распространен, происходило замещение исторических персонажей на героев из нартского "пантеона"

Ааа Эльграндов: Хм, алай бек да сюрмедим сора)

кеме: Ааа Эльграндов пишет: Кеме келтирген хапаргъа кёре, вайнахла кеслерин нартладан келген миллетге санамайла, алай бола ошайд? Мен бек джаратыб окъудум вайнах эпосну. Таза эпос. Тегейленикича "систематизировать" этилмегендида. Бир джартысына нартла джаулары, бирлерине (орсхойлагъа) - шохлары. Анда кеб ньюанс барды. Кеслери да ангыламай кеб хапарны келтиредиле бизни юсюбюзден. Нартны джау орун къалагъында ай бла кюн сураты, бирлерини уа - къачы бар.

Ааа Эльграндов: http://www.kumukia.ru/article-72.html "...в преданий об Алпадыре и его потомках, записанное Б. Гаджимурадовым в прошлом веке в сел. Эндирей. Согласно данному преданию, прародителем кумыков, карачаевцев, балкарцев, абазов, кабардинцев, ногайцев был"нарт Алпадыр" (Алп-Багатур?), "властитель земель между Каспием и Черным морем". У Алпадыра были два сына и дочь: Араг-Алп (Алп-Араг), Алпан и Гёзекей. Алпан имел двух сыновей -Кобанаи Комука. Перед своей смертью отец (Алпан) завещал им никогда не ссориться, чтобы не стать игрушкой в руках врагов (аналогичное завещание, как мы знаем, делал своим сыновьям и Кубрат-Хан, основатель Кавказской (Кубанской) Булгарии). Он поделил земли между Каспием и Черным морем между сыновьями. Кобану достались "земли за Тереком", а Комуку - "по эту сторону Терека". От Комука происходят Доругу, Кабарт, Эрхан, Салар, Будак, Арпа, Айдак, а от Кобана -Малкар, Карачай, Малай, Абаз и Ногай..." бу цитатагъа кёре талай миллет кеслерин нартладан келгенлеге санайла, М.Д. Каракетов да алайракъ затла джазыед. Вайнахла кеслерин нартланы джаулагъа санагъанлары бек сеирсиндирди.)

кеме: Ааа Эльграндов пишет: бу цитатагъа кёре талай миллет кеслерин нартладан келгенлеге санайла, М.Д. Каракетов да алайракъ затла джазыед. Вайнахла кеслерин нартланы джаулагъа санагъанлары бек сеирсиндирди.) Мен ангылагъанга кере нарт- орсхойтоецле (къарабулакъла) - Аорсладыла. Тюрк миллет. Нарт эпос аланы кезлери бла тюз адамла , таб кеслеридиле. Башхаларыны кезлери бла (нахла) джаулары. Кертиси блада карабулакъла къыйынлыкъ салыб тургъандыла былагъа. Кечкюнчюлюкден къалгъан (Турциягъа) кесек затчыкъ была да эриб къалгъандыла.

Ааа Эльграндов: Интересно, карабулаки в Турции свои предания помнят, или смешались уже

Albert: Они и так давным-давно смешались. Я сильно глубоко историю орстхойцев/мялхов не изучал, потому не могу особо спорить по этому вопросу. Но, все же, они, по мне, просто промежуточный между чеченцами и ингушами субэтнос. Для того, чтобы что-то сказать, наверное, надо их мито- поизучать, раз мужская линия у них стала вайнахской.

Ааа Эльграндов: Альберт тюз айта болур, вроде тех же убыхов, которых считают адыгами, но их иерархическая терминология судя по документам совпадала с абхазо-абазинской.

Ааа Эльграндов: Кеме, я тут узнал, что у кумыков есть легенда о нарт по имени Карткожак.) тока в сети не нахожу.)

кеме: Albert пишет: Они и так давным-давно смешались. Я сильно глубоко историю орстхойцев/мялхов не изучал, потому не могу особо спорить по этому вопросу. Но, все же, они, по мне, просто промежуточный между чеченцами и ингушами субэтнос. Для того, чтобы что-то сказать, наверное, надо их мито- поизучать, раз мужская линия у них стала вайнахской. Айтыуларына кёре къарабулакъланы эркишилерин къырыб къойгъандыла, къуру тиширыуланы къоюб. Алада асламысы Туркиягъа кетгенлеринден сора, мында къалгъан джазыкъланы къыргъан болурла. Еслеген эсегиз, тышинда Турция да тургъан "къарнашларын" киши джокъламайды быладан. Тегейлиле да джокъламайдыла, вайнахла да джокъламайдыла. Тегейлени уа бирин туту , тырнакъ тюбюне мизни чанчыргъа керекди. Билирге керекди, кими уоздан, кими кавдасард , кими хехес, кими фарсаглаг болгъанын. Уазданла - тамыры мындан болгъанла. Эски тукъумла. Аланы гг- лары КъБ- гъа тартыргъа керекдиле. Хехесле- уаздандан башхасы джокъ, алай а, тышындан келгенлеге айтадыла ала. Алада башха гг болургъа керекди. Фарсагла - джерсиз, тышындан адамла. Мени сартын , миллетни асламысы. Аланы да башха гг -лары болургъа керекди. Косагла- сатылыб алынган. Энди сагъыш этгеним, - была чабыб барыб тамам "керти аланла" деб, кеслерини фарсагларын быстыргъандыла деб турама проектге, "къуруб бошагъан" иранлыланы. Аны бла бары "бир бетли" болуб къалгъанды гг- лары. Энди бираз башхаланы сугъарыкъдыла деб турама. ============ Орсхойцы (карабулаки) - это не демократический вайнахский народ. Если они и вайнахи , допустить это, то они испорченные тюрками. Испорченные тюрками в том смысле что у них была властная иерархия.

кеме: Ааа Эльграндов пишет: Кеме, я тут узнал, что у кумыков есть легенда о нарт по имени Карткожак.) тока в сети не нахожу.) Я тоже поищу... У кумыков есть "къыркъ-къулак къазан", упоминаемый в нартском эпосе. Это то ли старинная вещь, то ли новодел, - но это не важно. Я тут "цепляюсь" за слово "къыркъ". Меня интересует только он. Къыркъ- сорок. Но есть в Туркмении аланское поселение называемое - "Къыркъ алан". В Крыму аланское поселение "Къыркъ эр", позже переименованное в "Чуфут калеф". Здесь, я думаю , слово "къыркъ" имеет несколько другой смысл. А именно - множество. Это на подобии русского "сосроконожка" - "многоножка" . на самом деле у сороконожки более 100 ножек. Думаю русская сороконожка - калька с тюркского "къыркъ"- много. Так же и с казаном , там не сорок ушек должно быть, а просто "много". Есть в МК районе и "Къыркъ джол" , и там нет именно сорок дорог, просто множество развилок, ведущие в одну сторону. (Изношенную дорогу заменяли новой , пока и она не износится). Далее... Из нартского эпоса нам известно, что нарты живут в стране "Сорока рек"- в "Сорокоречье". А что такое "сорокоречье"? Ни что иное как "Къарачай"- великоречье. На кумыкский манер - Къарабулакъ- "къаракъулакъ". Но как смысл "къыркъ - много" перешел в "къыркъ- сорок"? Есть прекрасный пример.... "Семь пядей во лбу", "Семь раз отмерь - один отрежь", "Семеро одного не ждут". Так у греков точно так же как и у нас "семь" - означало "много". Только потом заняло свою определенную позицию среди числительных, цифрой "семь".

Ааа Эльграндов: Про кырк точно подметил. Маджар у нас в преданиях тоже именно Кырк Маджар.)) Ламберти мы как karakirkasi записаны.) титул аланского царь кркндадж.)

Ааа Эльграндов: Про этого нарта Кожака, мол и у адыгов есть легенды, и у ногайцев.

Ааа Эльграндов: Кстати, этот Кырк Эр же и первой столицей Гиреев был.)

Ааа Эльграндов: Может Кырк Маджар это и есть Кырк Эр?)))

кеме: Ааа Эльграндов пишет: Про кырк точно подметил. Маджар у нас в преданиях тоже именно Кырк Маджар.)) Ламберти мы как karakirkasi записаны.) титул аланского царь кркндадж.) Кркндадж= къыркъ..... Интересная параллель , заслуживающая внимания... Къыркъ Маджар не Къыркъ Эр. Къыркъ Эр в Крыму, Маджар - около современного Буденновска.... Хотя есть прямая связь между Маджаром и Крымом. На фото ниже.... Фото из книги Глашева Ахмата. "Очерки истории хазар".

Ааа Эльграндов: Та Маджар понятие врядли четко определенное, кумыки Татартуп и Джулат тоже Маджарами зовут.)



полная версия страницы